Inicijativa lokalnih vlasti u Staroj Pazovi da ta opština u Sremu dobije status grada, zasad je propala, a građani su i dalje lišeni glavne informacije: kakve bi oni koristi ili štete imali od toga da Stara Pazova umesto opštine dobije status grada.
Skupština Srbije je 20. juna 2018. godine usvojila Predlog izmena i dopuna Zakona o teritorijalnoj organizaciji, po kojem su status grada dobili Bor i Prokuplje. Tako Srbija danas ima ukupno 28 gradova, ne računajući Beograd, koji ima poseban status.
Sagovornici Vojvođanskog istraživačko-analitičkog centra (VOICE) kažu da je dobijanje statusa grada “mač sa dve oštrice” jer se povećava administracija pa samim tim i troškovi. I dodaju da je zbog toga važno da građani znaju šta ih čeka.
Direktor Centra za regionalizam Aleksandar Popov kaže za VOICE da pri eventualnom formiranju novih opština u Srbiji ipak treba biti obazriv, jer se u zemljama regiona pokazalo da veliki broj opština može da stvori i dodatne probleme.
“Slovenija na primer ima veliki broj malih opština, ali se pokazalo da ni to nije dobro zato što veliki broj malih opština ne može normalno da funkcioniše jer imaju veliki birokratski aparat”, objašnjava Popov.
On podseća da su se pre desetak godina mnogi nadali da će dobijanjem statusa grada dobiti i veća ovlašćenja, što se pokazalo kao iluzija.
“Tada je sprovedena anketa među budućim gradonačelnicima i svi su se nadali da će imati veća ovlašćenja dobijanjem statusa grada, prvenstveno pri uređenju grada i tako dalje. Međutim, jedina prednost u odnosu na opštinu je što grad ima nadležnost da osnuje komunalnu policiju. Treba znati da prema aktuelnom Zakonu o lokalnoj samoupravi, nadležnosti koje imaju gradovi u Srbiji imaju i opštine, jedino što grad ima pravo da osnuje gradske opštine pa može da bude po toj osnovi nešto veći priliv novca iz centralnog budžeta. Ali, to može da ima i negativne strane jer se dovodi do uvećanja birokratije”, objašnjava Popov i kao primer navodi grad Leskovac.
“Ako pogledate recimo grad Leskovac, to je grad sa najviše naseljenih mesta u zemlji, oko 140. To je jedan ekstrem kojim nije dobar jer je birokratija ogromna”, upozorava on.
Prema predlogu, ukoliko bi opština Stara Pazova dobila status grada, formirale bi se tri gradske opštine i to: Stara Pazova, Nova Pazova i Podunavlje. U gradsku opštinu Stara Pazova spadali bi i Golubinci, Vojka i Krnješevci, dok bi opštinu Nova Pazova činilo samo to mesto, a u okviru gradske opštine Podunavlje bili bi Stari i Novi Banovci, Belegiš i Surduk.
Nemanja Nenadić iz organizacije Transparentnost Srbija kaže za VOICE da je formiranje gradskih opština preduslov da bi mogao da se organizuje jedan grad, ali upozorava da to košta. Prema njegovim rečima, deo poslova sadašnje opštine bi se najverovatnije preneo na buduće gradske opštine ali i pored toga došlo bi do uvećanja troškova.
“Ono što tu košta je organizovanje gradskih opština. Tačno je da se povećava administracija i realno je očekivati da će doći do povećanja broja opštinskih većnika, predsednika (gradskih) opština i tako dalje”, navodi Nenadić.
Gradske ili samostalne opštine?
Stara Pazova je jedna od privredno najrazvijenih lokalnih samouprava u Srbiji i već godinama u političkim krugovima ove sremske opštine se govori da je vreme da se njeno uređenje promeni, u čemu su saglasni i vlast i opozicija, ali predlažu različita rešenja: dok vlast smatra da je rešenje problema dobijanje statusa grada, opozicija budućnost vidi u formiranju tri zasebne opštine.
Opština Stara Pazova ima oko 65 hiljada stanovnika i obuhvata devet naseljenih mesta od kojih su tri urbanog tipa (Stara Pazova, Nova Pazova i Novi Banovci) a preostalih šest su ruralnog karaktera (Golubinci, Vojka, Stari Banovci, Belegiš, Surduk i Krnješevci).
Prvi koji su pokrenuli inicijativu da se odvoje su Novopazovčani jer smatraju da ispunjavaju sve uslove koji su potrebni za formiranje zasebne opštine. Meštani Nove Pazove koji podržavaju takvu ideju kažu da samo žele da vrate ono što im je oduzeto. Naime, Nova Pazova je bila samostalna opština sve do 1. januara 1960. godine, kada je odlukom tadašnjeg Sreskog odbora Sremskomitrovačkog sreza prisajedinjena Staroj Pazovi.
Sadašnja Mesna zajednica Nova Pazova je drugo naselje po veličini u opštini i u njoj se nalazi jedna od najrazvijenijih industrijskih zona u Srbiji. Inicijativa da Nova Pazova formira zasebnu opštinu pokrenuta je još 2011. godine. Zagovornik te ideje je Srđan Stanković iz Pokreta za opštinu Nova Pazova.
Prema Stankovićevim rečima, za formiranje opštine Nova Pazova je 2011. godine prikupljeno 6.500 potpisa građana i urađen je Elaborat o opravdanosti stvaranja opštine Nova Pazova, a 8. avgusta 2011. godine, inicijativa je predata Ministarstvu za lokalnu samoupravu i Pokrajinskom sekretarijatu za lokalnu samoupravu.
“Pokrajinska vlada je 11. februara 2012. godine razmatrala inicijativu i donela odluku o prihvatanju inicijative da bi dve godine kasnije, 20 avgusta 2014. godine, Ministarstvo za lokalnu samoupravu prihvatilo inicijativu i dalo je na pojedinačno izjašnjenje svim ministarstvima u Vladi Srbije. Do sada se pozitivno o inicijativi izjasnilo sedam ministarstava, a potrebno je da se izjasne i preostala ministarstva”, tvrdi Stanković za VOICE.
Prema njegovim rečima, Nova Pazova je privredno veoma razvijeno naselje, ima oko 850 preduzetničkih radnji i 250 preduzeća koji veoma ozbiljno pune budžet opštine Stara Pazova.
“Na osnovu podataka iz Studije o opravdanosti stvaranja opštine Nova Pazova, budžet opštine Nova Pazova bio bi oko milijardu dinara. Želimo da Nova Pazova o svom novcu samostalno odlučuje i da se nesmetano razvija”, kaže Stanković.
I Demokratska stranka u Staroj Pazovi smatra da Nova Pazova zaslužuje da bude opština. Pored toga, demokrate kao rešenje pri funkcionisanju sadašnje opštine Stara Pazova vide formiranje tri nove opštine.
“Mi smo za formiranje tri opštine na teritoriji sadašnje opštine Stara Pazova. Opština Stara Pazova koja bi obuhvatala mesta Stara Pazova, Vojku, Golubince i Krnješevce, Opština Nova Pazova koja bi se sastojala samo od mesta Nova Pazova i Opština Podunavlje koja bi se sastojala od mesta Novi Banovci, Kablar, Stari Banovci, Belegiš i Surduk. Ovime bi se napravile tri ekonomski jednake celine, koje bi bile u stanju da bolje i brže odgovaraju na probleme svojih građana kao i da se razvijaju u skladu sa svojim mogućnostima i potrebama”, kaže za VOICE Blažo Popović iz Demokratske stranke.
I dok opozicija smatra da je najbolje rešenje formiranje zasebnih opština, vlast – dakle – kao rešenje vidi dobijanje statusa grada. Inicijativa koju je pokrenuo aktuelni predsednik opštine Stara Pazova Đorđe Radinović, usvojena je krajem 2017. godine u Skupštini opštine. Radinović je na sednici rekao da bi se dobijanjem statusa grada nivo lokalne samouprave podigao na najviši mogući nivo u državi.
Vlast je dužna da obrazloži svoju odluku
Uslovi za dobijanje statusa grada su, pored broja stanovnika, i poseban geografski položaj, položaj značajan za Srbiju, ili specifičnosti, poput blizine državne granice.
U 2016. godini, Vršac, Kikinda i Pirot, su tri opštine koje su, poput Stare Pazove, imale manje od 100.000 stanovnika, ali su izmenom Zakona o teritorijalnoj organizacije dobile status grada. Građani Pirota su, na primer, pre rasprave u republičkom parlamentu, podržali inicijativu za dobijanje statusa grada sa 7.000 potpisa, dok stanovnicima staropazovačke opštine predlagač inicijative za dobijanje statusa grada nije pružio ni dovoljno informacija. Osim obećanja da će biti bolje, predlagač inicijative Đorđe Radinović ni jednu drugu informaciju o ovako ozbiljnoj odluci nije dao građanima.
Jedino gde su stanovnici Stare Pazove imali priliku da se informišu o prednostima ali i manama odluke da njihova opština postane grad je bila tribina koja je održana 11. aprila 2018. godine, ali su na njoj govorili samo predstavnici opozicije, dok su predstavnici vladajuće Srpske napredne stranke odbili učešće.
Dobijanje statusa grada je tema o kojoj je predlagač dužan da pruži sve informacije građanima nakon čega bi građani dali zadnju reč, kaže Nemanja Nenadić.
“Naravno da treba da budu uključeni građani, i to ne samo kroz nekoliko debata, već kroz predstavljanje potpunih podataka o tome kakvi su troškovi, koristi i štete i da se nakon toga građani izjasne i na referendumu. U suštini, to je pitanje kojim ne bi trebalo da se bavi niko osim samih Pazovčana. Ako oni žele da finansiraju dodatne troškove – neka im, ali je poenta u tome da bi građani trebalo da imaju potpune informacije”, kazao je Nenadić.
Kako je iz Ministarstva državne uprave i lokalne samouprave potvrđeno VOICE-u, izmena i dopuna Zakona o teritorijalnoj organizaciji Republike Srbije kojim su opštine Bor i Prokuplje dobile status grada, vršene su na osnovu predloga zakona koji su podneli narodni poslanici.
U odgovoru iz resornog ministarstva, piše da će Ministarstvo za državnu upravu i lokalnu samoupravu “imati u vidu” predlog da opština Stara Pazova dobije status grada prilikom narednih izmena i dopuna Zakona o teritorijalnoj organizaciji, koje Ministarstvo bude pripremalo i predlagalo. Datum kada bi to moglo da se dogodi nije preciziran. A do tada građani Stare Pazove će, po svemu sudeći, moći samo da nagađaju da li će im status grada doneti boljitak ili samo dodatni trošak.
Miodrag Blečić (VOICE)
